Bạn có bao giờ tự hỏi “derivative market là gì” trong thế giới crypto đầy biến động? Thị trường phái sinh không chỉ là một sân chơi tài chính hấp dẫn mà còn là công cụ quan trọng giúp nhà đầu tư tận dụng cơ hội và quản lý rủi ro trong hệ sinh thái blockchain. Hãy cùng khám phá khái niệm này và những lợi ích nổi bật mà nó mang lại.
Nội dung
Giới thiệu Derivative Market là gì?
Derivative market trong crypto, hay còn gọi là thị trường phái sinh, là nơi các hợp đồng tài chính được giao dịch, với giá trị của chúng dựa trên một tài sản cơ sở – trong trường hợp này là các loại tiền điện tử như Bitcoin, Ethereum, hoặc các token khác.
Không giống như thị trường giao ngay (spot market) nơi tài sản được mua bán trực tiếp và sở hữu ngay lập tức, thị trường phái sinh cho phép nhà đầu tư tham gia vào các hợp đồng cam kết mua hoặc bán tài sản cơ sở ở một thời điểm trong tương lai với mức giá đã được thỏa thuận trước. Điều đặc biệt là họ không cần phải sở hữu tài sản đó tại thời điểm giao dịch.
Trong lĩnh vực crypto, vai trò của derivative market là gì – đã thực sự trở thành một trụ cột quan trọng, phản ánh sự trưởng thành của ngành công nghiệp blockchain. Với sự tham gia của các sàn giao dịch lớn như Binance, Huobi, và OKX, thị trường này không chỉ thu hút các nhà đầu tư cá nhân mà còn cả các tổ chức tài chính muốn tận dụng tiềm năng của tiền điện tử mà không cần trực tiếp nắm giữ chúng.
Sự phát triển của thị trường phái sinh crypto còn được thúc đẩy bởi tính thanh khoản cao và khả năng cung cấp các công cụ tài chính phức tạp, mở ra cơ hội cho cả đầu cơ lẫn bảo vệ vốn trong một thị trường vốn nổi tiếng với sự biến động khó lường.
Phân loại sản phẩm phái sinh trong crypto
Thị trường phái sinh trong crypto cung cấp nhiều loại sản phẩm khác nhau, mỗi loại có đặc điểm riêng biệt phù hợp với mục đích đầu tư khác nhau.
Hợp đồng tương lai
Đây là loại hợp đồng yêu cầu hai bên cam kết mua hoặc bán một lượng tiền điện tử nhất định tại một mức giá xác định vào một ngày cụ thể trong tương lai.
Ví dụ, một nhà đầu tư có thể ký hợp đồng tương lai trên sàn Binance để bán 5 Ethereum với giá 2,500 USD mỗi coin sau 90 ngày. Dù giá thị trường vào thời điểm đáo hạn có tăng lên 3,000 USD hay giảm xuống 2,000 USD, giao dịch vẫn được thực hiện ở mức giá đã thỏa thuận. Hợp đồng tương lai rất phổ biến vì khả năng giúp nhà đầu tư dự đoán và khóa giá trị tài sản.
Hợp đồng quyền chọn
Quyền chọn mang lại sự linh hoạt hơn so với hợp đồng tương lai, vì nó cho phép (nhưng không bắt buộc) người nắm giữ thực hiện quyền mua (call option) hoặc bán (put option) tiền điện tử tại một mức giá cố định trước hoặc tại ngày hết hạn.
Ví dụ, trên sàn Deribit, một nhà đầu tư có thể mua quyền chọn bán 1 Bitcoin với giá 60,000 USD trong vòng 6 tháng. Nếu giá Bitcoin giảm xuống 50,000 USD, họ có thể thực hiện quyền chọn để bán với giá cao hơn và kiếm lời; nếu không, họ có thể bỏ qua mà không mất gì ngoài phí mua quyền chọn. Đây là công cụ lý tưởng cho những ai muốn hạn chế rủi ro trong khi vẫn giữ cơ hội sinh lời.
Hợp đồng hoán đổi vĩnh viễn
Khác với hợp đồng tương lai, perpetual swaps không có ngày hết hạn, cho phép nhà đầu tư duy trì vị thế giao dịch trong thời gian không giới hạn. Giá của hợp đồng này được điều chỉnh liên tục để sát với giá thị trường thông qua cơ chế “funding rate” – một khoản phí định kỳ mà bên mua hoặc bán phải trả tùy thuộc vào xu hướng thị trường.
Ví dụ, trên sàn Bybit, nhà đầu tư có thể mở vị thế mua perpetual swap Bitcoin và giữ nó hàng tháng mà không lo hợp đồng đáo hạn. Loại sản phẩm này đặc biệt được ưa chuộng bởi các nhà giao dịch ngắn hạn và dài hạn trong thị trường crypto.
3 ưu điểm nổi bật của Derivative Market là gì trong Crypto?
Thị trường phái sinh trong crypto mang lại nhiều lợi ích vượt trội, khiến nó trở thành lựa chọn hàng đầu cho nhà đầu tư.
Đòn bẩy tài chính
Đòn bẩy là một trong những điểm hấp dẫn nhất của derivative market trong crypto Với đòn bẩy, nhà đầu tư có thể kiểm soát một vị thế lớn gấp nhiều lần số vốn thực tế mà họ bỏ ra.
Chẳng hạn, với mức đòn bẩy 20x, chỉ cần 500 USD, nhà đầu tư có thể mở vị thế trị giá 10,000 USD trên sàn OKX. Nếu giá Bitcoin tăng 5%, thay vì kiếm 25 USD như khi giao dịch spot với 500 USD, họ có thể thu về 500 USD lợi nhuận. Tuy nhiên, đòn bẩy cũng là con dao hai lưỡi, vì thua lỗ cũng sẽ được khuếch đại tương tự nếu thị trường đi ngược hướng.
Phòng ngừa rủi ro
Derivative market cung cấp khả năng bảo vệ danh mục đầu tư trước những biến động bất lợi của thị trường crypto. Ví dụ, một nhà đầu tư nắm giữ 100 Ethereum có thể lo ngại về việc giá giảm trong ngắn hạn. Để giảm thiểu rủi ro, họ mở vị thế bán hợp đồng tương lai Ethereum trên sàn Huobi với cùng khối lượng.
Nếu giá Ethereum giảm 10%, khoản lỗ từ việc nắm giữ sẽ được bù đắp bởi lợi nhuận từ hợp đồng tương lai. Công cụ này đặc biệt hữu ích cho các doanh nghiệp khai thác tiền điện tử (miners) hoặc các quỹ đầu tư muốn ổn định giá trị tài sản của mình.
Đầu cơ linh hoạt
Với thị trường phái sinh, nhà đầu tư có thể kiếm lợi nhuận từ cả xu hướng tăng và giảm của giá mà không cần sở hữu tài sản cơ sở.
Ví dụ, nếu dự đoán giá Bitcoin sẽ giảm từ 60,000 USD xuống 55,000 USD do tin tức tiêu cực, nhà đầu tư có thể mở vị thế bán (short) hợp đồng perpetual swap trên sàn Bybit. Khi giá giảm đúng như dự đoán, họ đóng vị thế và thu lợi nhuận từ chênh lệch. Khả năng này giúp nhà đầu tư tận dụng tối đa sự biến động của thị trường crypto, vốn là đặc trưng không thể thiếu của lĩnh vực này.
Những rủi ro cần lưu ý khi tham gia Derivative Market
Dù mang lại nhiều lợi ích, derivative market trong crypto cũng tiềm ẩn không ít rủi ro mà nhà đầu tư cần cân nhắc.
Thị trường tiền điện tử vốn nổi tiếng với sự biến động mạnh, và khi kết hợp với đòn bẩy cao, rủi ro càng gia tăng. Một thay đổi giá 10% có thể dẫn đến thanh lý toàn bộ vốn (liquidation) nếu nhà đầu tư không đặt mức ký quỹ phù hợp. Ví dụ, trong đợt sụp đổ giá Bitcoin năm 2021, hàng triệu đô la vị thế phái sinh đã bị thanh lý chỉ trong vài giờ, khiến nhiều nhà đầu tư trắng tay.
Các hợp đồng phái sinh như quyền chọn hay perpetual swaps đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về cách chúng hoạt động. Một nhà đầu tư không quen với cơ chế funding rate hoặc cách tính margin có thể gặp rủi ro mất vốn do quản lý sai vị thế. Điều này đặc biệt đúng với người mới tham gia, khi họ dễ bị cuốn vào các chiến lược giao dịch phức tạp mà không nắm rõ hậu quả.
Trong thị trường crypto, không phải sàn giao dịch nào cũng đáng tin cậy. Một số sàn nhỏ hoặc không được quy định chặt chẽ có thể gặp sự cố kỹ thuật, bị hack, hoặc thậm chí ngừng hoạt động đột ngột, khiến nhà đầu tư mất quyền truy cập vào tài sản hoặc vị thế của mình. Dù các sàn lớn như Binance có uy tín cao hơn, rủi ro này vẫn tồn tại và cần được cân nhắc khi tham gia derivative market.
Nhìn chung, khi đề cập Derivative market là gì, nhà đầu tư có thể hình dung đến các ưu điểm nổi bật gồm đòn bẩy tài chính, phòng ngừa rủi ro và đầu cơ linh hoạt. Tuy nhiên, iBlockchain cho rằng nhà đầu tư cần thận trọng để có thể tận dụng tối đa tiềm năng mà derivative market mang lại.
