Trước sự phát triển mạnh mẽ của thị trường khởi nghiệp, nhà đầu tư ngày càng quan tâm tới các mô hình đầu tư tiên tiến, nhằm tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro. Trong số các mô hình xuất sắc, Venture Builder đã nhanh chóng thu hút sự quan tâm bởi tính đột phá và độc đáo của nó. Như vậy, Venture Builder có gì đặc biệt hơn so với các hình thức đầu tư còn lại? Chúng ta sẽ cùng khám phá thêm trong bài viết sau đây.
Nội dung
Tầm quan trọng của đối tác đối với một Start-up
Trong quá trình khởi nghiệp, giai đoạn “từ 0 đến 1” thường nhấn mạnh việc tiến từ “từ không có gì” đến “từng có một ít gì đó”. Mặc dù có vẻ đơn giản về cú pháp, nhưng thực tế lại phức tạp và quyết định tại giai đoạn này là cốt lõi để chứng minh tính khả thi của ý tưởng kinh doanh và khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường – “sự phù hợp sản phẩm thị trường”. Theo thống kê, đến 90% startup sẽ chấm dứt hoạt động trong vòng ba năm đầu tiên.
Đối diện với nhiều khó khăn, người sáng lập startup phải đối mặt với vô số thách thức trong giai đoạn ban đầu. Đối tác có thể không đáp ứng được nhu cầu của thị trường hoặc phải đối mặt với sự cạnh tranh ác liệt. Đội ngũ của họ có thể thiếu năng lực vận hành hoặc gặp xung đột nội bộ. Tài chính có thể cạn kiệt trước khi sản phẩm ra mắt. Ngoài ra, áp lực từ gia đình và lúc nào cũng đồng hành với họ, đòi hỏi họ phải “chơi trò” giữa việc tiếp tục kinh doanh hoặc tìm kiếm một công việc ổn định; theo đuổi đam mê hoặc chạy theo lợi nhuận; và đối diện với quyết định gọi vốn hay tập trung vào tài chính tự do và sinh lời.
Những khó khăn này đòi hỏi sự tập trung tối đa vào việc phát triển doanh nghiệp, nhưng cũng không thể phủ nhận áp lực đến từ cả bên trong và bên ngoài. Nếu nhà sáng lập đã có nguồn tài chính mạnh mẽ và một đội ngũ xuất sắc, đã chứng minh được mô hình kinh doanh và không cần đối tác đồng hành, thì có lý do để họ tự hào và không cần đọc phần còn lại.
Tuy nhiên, không phải ai cũng may mắn như vậy trong hành trình khởi nghiệp của họ. Trong hầu hết các trường hợp, chọn một “đối tác đồng hành” là một cách thông minh để giảm bớt gánh nặng về vật chất và tinh thần, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế đang gặp khó khăn do đại dịch. Đối tác có thể là người đồng sáng lập hoặc tổ chức, bổ sung những khuyết điểm trong lĩnh vực mà bạn không có chuyên môn. Có thể là các tổ chức đầu tư như các vườn ươm khởi nghiệp, trung tâm hỗ trợ tăng tốc khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc các trung tâm khởi nghiệp.
Việc chọn một đối tác đầu tư phù hợp trong giai đoạn đầu cần được xem xét kỹ lưỡng, giống như việc chọn một đối tác trong cuộc hôn nhân. Từ kinh nghiệm hỗ trợ nhiều startup trong việc tìm kiếm đầu tư, tôi tin rằng có một số câu hỏi cần được đặt ra:
- Triết lý đầu tư của họ có phù hợp với triết lý kinh doanh của bạn không?
- Ngoài tiền đầu tư, họ còn đem đến những hỗ trợ khác như cơ hội đầu tư hay công cụ tư duy phù hợp với hướng phát triển hiện tại và tương lai của bạn?
- Họ sẽ đồng hành với bạn trong khoảng thời gian bao lâu?
Nhiều startup đã “rơi vào bẫy” khi tiếp cận các quỹ đầu tư chỉ quan tâm tới “tiền và chỉ tiền”. Theo tôi, đây là một sai lầm lớn trong giai đoạn đầu của người sáng lập. Dĩ nhiên, tiền luôn luôn quan trọng, nhưng nếu bạn phải lựa chọn giữa một bên chỉ có tiền (dù có rất nhiều) và một bên cung cấp một lượng tiền hợp lý kèm theo những hỗ trợ hữu ích khác, tôi sẽ khuyên bạn nên chọn bên thứ hai.
Venture Builder có gì đặc biệt hơn so với các hình thức đầu tư còn lại?
Có nhiều cách mà người sáng lập startup có thể tìm kiếm hỗ trợ cho dự án của họ. Một cách đơn giản là thông qua các hình thức gọi vốn như “angel funding” hoặc “seed funding” từ gia đình hoặc người thân, thường được gọi là “quỹ UTACHI, BATACHO”. Tại giai đoạn đầu của startup, bạn có thể tham gia các mô hình “incubator” hoặc “accelerator”, nơi bạn được cung cấp các khóa đào tạo và có cơ hội kết nối với những người trong cộng đồng startup, cũng như nhận một khoản đầu tư nhỏ.
Tuy nhiên, khi xem xét mức độ nghiêm túc và yếu tố dài hạn, cần cân nhắc đến một hình thức đầu tư khác là “Venture Capital” (VC). Tại đây, tôi muốn giới thiệu cho bạn khái niệm “Venture Builder” (VB), đôi khi còn được gọi là “Startup Studio” hoặc “Company Builder”, một hình thức đầu tư tương đối gần với VC nhưng trong nhiều trường hợp có thể là lựa chọn tốt hơn.
Tương tự như VC, các VB cũng đầu tư vào startup của bạn với kỳ vọng giá trị doanh nghiệp của bạn sẽ tăng lên trong tương lai, và họ sẽ sở hữu một phần cổ phần. Tuy nhiên, có một số điểm khác biệt cơ bản giữa hai mô hình này:
- Về mức độ gắn bó, các VC tập trung chủ yếu vào chiến lược và mô hình kinh doanh có khả thi, liệu công ty của bạn có thể tiếp tục huy động vốn thành công trong tương lai hay không. Trong khi đó, ngoài những điều này, VB còn hỗ trợ startup nhiều hơn về khía cạnh quản trị và vận hành doanh nghiệp, can thiệp sâu hơn vào những khó khăn hàng ngày.
- Giống như tên gọi của từng hình thức là “capital” và “builder”, VC thường đầu tư trực tiếp bằng cách gửi tiền. Trong khi đó, VB không chỉ đầu tư tiền mặt mà còn đầu tư gián tiếp thông qua các nguồn lực khác, chẳng hạn như đội ngũ phát triển sản phẩm, marketing nội bộ của VB, quy trình vận hành, cơ sở văn phòng, và kết nối với các startup khác trong cùng hệ sinh thái để hỗ trợ lẫn nhau.
- VC thường yêu cầu bạn phải có “traction” – tức là minh chứng về hiệu quả hoạt động dựa trên số liệu (như doanh thu, số lượng người dùng); trong khi các VB đôi khi không quan trọng quá nhiều việc mô hình kinh doanh đã được kiểm chứng hay chưa.
- Danh mục đầu tư của VC gần như không có giới hạn; trong khi các VB chỉ chọn lựa những startup thực sự phù hợp với triết lý của họ.
- Vì thường đầu tư vào giai đoạn rất sớm, thậm chí từ giai đoạn ý tưởng, các VB thường đầu tư một số tiền nhỏ hơn và mong đợi lượng cổ phần lớn hơn so với VC (vì rủi ro và những hỗ trợ không phải tiền mặt mà họ cung cấp thường lớn hơn trong giai đoạn sớm của startup).
Chiến lược của VB mang đến hai lợi thế: thứ nhất, sự phối hợp mượt mà giữa các khoản đầu tư bằng cách chia sẻ kỹ năng, kiến thức và thậm chí nguồn nhân lực, và thứ hai, giúp đào tạo và phát triển tài năng của các nhà sáng lập để tạo ra giá trị thực sự. Điều này rất hữu ích với các mô hình kinh doanh dài hạn hoặc hướng tới xây dựng một tầm nhìn bền vững.
Như quan điểm đã được đề cập ở trên, nếu startup của bạn đang ở giai đoạn đầu, không chỉ thiếu tiền mà còn cần được hỗ trợ toàn diện hơn về chiến lược tư vấn, hoạt động vận hành, kết nối mạng,… thì VB có thể là đối tác đầu tư phù hợp hơn so với VC. VB không chỉ tập trung vào việc tổ chức những chương trình khởi nghiệp cạnh tranh với mục tiêu “Demo Day”, mà họ còn duy trì mối quan hệ lâu dài và can thiệp sâu hơn trong các startup mà họ xây dựng, cho đến khi các startup bước sang giai đoạn mới.
Hiện nay, đây là thời điểm vàng cho các Venture Builder và Startup đồng hành, với hơn 100 VB trên toàn thế giới (năm 2018), trong đó hơn một nửa mới được thành lập sau năm 2013. Một số VB nổi tiếng bao gồm Obvious Corp với thành viên là nhà đồng sáng lập Twitter và Medium; HVF (Hard Valcious Fun) – đầu tư vào Affirm.com và Glow.com; Betaworks, với danh mục đầu tư bao gồm Instapaper và Blend; và Rocket Internet của Đức, đầu tư vào PayMill, Jumia, FoodPanda, Lazada, và nhiều công ty khác.
Ở Việt Nam, khái niệm VB vẫn còn tương đối mới mẻ. Một trong những VB “đáng tin cậy” đầu tiên gia nhập thị trường Việt Nam là Reapra. Đáng chú ý, Reapra cũng là đơn vị đã đầu tư vào chính Spiderum ở vòng gọi vốn “seed funding”, nơi các bạn đang đọc bài viết này. Priscilla Han, CIO của Reapra, đã trực tiếp đến văn phòng nhỏ xíu của Spiderum trong giai đoạn đầu để hỗ trợ và tư vấn chiến lược cho đội ngũ sáng lập Spiderum. Đi theo hướng VB, Reapra cũng có quan điểm rằng một đối tác đầu tư không chỉ đơn giản là đổ tiền mà còn phải đồng hành cùng quá trình “Learning-by-Doing” của startup.
Nói thêm về điểm đặc biệt của Reapra, tôi cảm thấy họ đặc biệt tập trung vào tiếp cận “founder-first”, tập trung vào động lực nội tại của nhà sáng lập và trang bị cho họ những tư duy cần thiết để tự đứng vững trên đôi chân mình, liên tục cập nhật tình hình vận hành doanh nghiệp lẫn cuộc sống cá nhân. Bạn có thể liên hệ với Việt Anh để biết thêm về tần suất gặp gỡ mật thiết mà nhà sáng lập Spiderum đã có với Reapra (hàng tuần!).
Thứ hai, Reapra có triết lý xây dựng doanh nghiệp bền vững. Khái niệm này có thể hiểu là:
Bạn không ám ảnh với việc chạy theo con số để làm hài lòng các nhà đầu tư như các VC; Bạn không quá phụ thuộc vào việc tăng trưởng dựa vào vốn đầu tư. Đôi khi, việc kêu gọi nhiều vốn đồng nghĩa với việc lãng phí tiền bạc; Đa dạng hóa các nguồn doanh thu cho công ty, hướng tới mục tiêu trở thành “market leader” ở một thị trường cụ thể. Đồng hành với startup trong khoảng thời gian tương đối lâu dài, từ 10 đến 20 năm, so với các quỹ đầu tư thông thường chỉ trong khoảng dưới 5 năm.
Với những đặc điểm như vậy, rõ ràng Reapra sẽ không phù hợp với các startup theo phong cách liên tục gọi vốn hoặc có mô hình tăng trưởng theo kiểu “ăn xổi”. Tuy nhiên, nếu bạn là một nhà sáng lập có triết lý phát triển doanh nghiệp bền vững, muốn tạo ra sự ảnh hưởng tích cực đến xã hội, thì Reapra có thể là một đối tác đầu tư đáng xem xét.
Hiện nay, Reapra đã phát triển các mô hình đầu tư này cho hơn 70 công ty tại châu Á. Từ năm 2018, họ đã khởi động chương trình “The Build 80”, dự án đầu tư cho các startup ở khu vực Đông Nam Á với phương pháp đào tạo được thiết kế riêng cho từng công ty, phù hợp với hoàn cảnh và tình hình kinh doanh cụ thể, hỗ trợ đúng lúc và đúng thời điểm.
Kết luận
Vậy Venture Builder có gì đặc biệt hơn so với các hình thức đầu tư còn lại? Nhìn chung, Venture Builder đã khẳng định vị thế của mình trong thế giới đầu tư hiện đại bằng cách tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển và thành công của các startup. Với sự kết hợp giữa tài chính, kiến thức chuyên môn, và quản lý tận tâm, Venture Builder xứng đáng được coi là một mô hình đầu tư đột phá vượt trội so với các hình thức khác. Không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro đối với các nhà đầu tư, mà còn mang lại cơ hội lớn cho những người khởi nghiệp tài năng để vươn tới thành công. Do đó, không ngạc nhiên khi Venture Builder đang ngày càng trở thành lựa chọn hàng đầu cho những ai muốn tham gia vào thị trường khởi nghiệp sôi động và tiềm năng. Hãy theo dõi iblockchain.com.vn để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về các mô hình kinh doanh và đầu tư tiềm năng.